Garda Dušana Silnog: Germanski vitezovi u službi srpskog cara

Ne samo veličanstven ratnik, već i čovjek od najvećeg povjerenja caru Dušanu bio je Palman Braht, njemački vođa najamničkih carevih trupa.

Palman je rođen u austrijskoj provinciji Štajerskoj oko 1290. godine, odakle je u 27. godini života otišao na putešestvije, zbog neuzvraćene ljubavi jedne grofice, na put u Svetu Zemlju, ali prolazeći kroz Zetu i Primorje odlučuje da se sa svojim saputnicima pridruži Stefanu Dušanu kao vitez najamnik sa titulom kapetana najamničke alemanske garde.

U vjernu Dušanovu službu stupio oko 1331. godine kada mu je bilo oko 40 godina. Snagu mišića i vještinu baratanja oružjem Palman je svom gazdi dokazao, u bici kod Nerodimlja, posle koje je – po svoj prilici – postao i kapetan garde novog kralja, koja je brojala oko trista teško oklopljenih konjanika, njemačkih najamnika. Gdje god je bilo neophodno oružjem rješavati sporove, prvi je pitan za mišljenje.

Istorija veli da strani ratnici, najamnici, nisu bili novina novog kralja. Oni su se u Srbiji, odnosno Raškoj, odomaćili već za vrijeme kralja Milutina. Pisanih tragova o njihovom cjenovniku u državi Nemanjića nema, ali se – ako se uporedi s plaćanjem najamnika u drugim zemljama – može zaključiti da im je mjesečna plata iznosila 2-3 zlatnika. Uzme li se u obzir odred od petsto najamnika, koliko ih je bivalo u vrijeme kralja i cara Dušana, to je mjesečno iznosilo oko 1500 dukata ili 3000 perpera.

Ratobornom vladaru, željnom da ovlada Vizantijom, Palman Braht gotovo da postaje desna ruka. Gdje god se ozbiljno vojevalo, bio je u središtu boja. Trista oklopnika bez mane i straha u sjajnim oklopima obično su izazivali strah kod protivnika i prije nego što bi ukrstili koplja i mačeve.

Čim bi blistavi metal izjahao iz oblaka prašine – ređale su se bitke za grad Strumicu, Prilep, Ohrid, opkoljavanje Soluna, Ser, Halkidiki, Albaniju, Epir i Tesaliju. Vrlo je verovatno da se njemački najamnik nalazio i među ratnicima koji su, u sukobu s ugarskim kraljem Lajošem, osvojili i Beograd (1353), jedno vrijeme u sastavu Dušanove Srbije.

Posle careve smrti Palman je otišao u službu Dušanove sestre Teodore i smatra se da je umro oko 1363. u Dubrovniku. Stefan Uroš V Nemanjić, poznatiji kao car Uroš Nejaki, za šesnaest godina carevanja nije držao najamnike – što mnogi smatraju kao jednu od njegovih najvećih grešaka i razlog slabe vladavine vlastelom.